چگونه از پوسیدگی دندان جلوگیری کنیم
داشتن دندانهای سالم و عاری از هر نوع ضایعه از آرزوهای دیرینه انسان بوده است. پوسیدگی دندانها از قدیمیترین و در عین حال از شایعترین مشکلات شناخته شده نزد انسان میباشند. وقتی قسمتی از ساختمان سطح دندان خراب شود میگوییم دندان فاسد و پوسیده شده است.
دندانها در حفره دهان قرار دارند، در این حفره بیش از 17 نوع میکروب بطور دائم مشغول فعالیت اند. امروزه کاملا مشخص شده است که پلاک دندانی در بروز پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه نقش مهمی را ایفا میکند. پلاک میکروبی یک توده بیرنگ، چسبنده و غیر قابل رویت است که از تجمع انواع میکروبها و سلولهای موجود در دهان تشکیل میشود. این پلاک روی سطوح مختلف دندانها مانند طوق دندان، فواصل دندانها و شیارهای سطح جونده تشکیل میشود. چنانچه این پلاک از سطوح دندانها برداشته نشود، میتواند باعث ایجاد پوسیدگی و بیماری لثه گردد. بعضی از میکروبهای دهان به سهولت و با سرعت مواد قندی ناشی از مصرف مواد غذایی را به اسید تبدیل مینمایند.
علل پوسیدگی دندان
برای پوسیدگی دندان علل گوناگونی ذکر شده است. مانند میکروبها، مواد قندی، پلاک دندانی، جنس و وضع قرارگیری دندانها، کمیت و کیفیت بزاق، انواع غذاهای مورد استفاده و عوامل عمومی و ارثی. اما بطور کلی میتوان گفت چهار عامل اصلی در ایجاد پوسیدگی دندان نقش موثر دارند:
- پلاک میکروبی و فعالیت میکروبی پلاک روی سطح دندان.
- مواد قندی موجود در غذا که در اختیار پلاک قرار می گیرند.
- مستعد بودن سطوح دندان و ضعیف بودن آن در برابر اسید.
- مقاومت شخص و زمان کافی برای ایجاد پوسیدگی.
افراد در معرض خطر
برخی افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر پوسیدگی دندانها قرار دارند، از جمله:
- خانوادههایی با درآمد کم (کودکان و بزرگسالان).
- افراد سالمند، از هر طبقه اقتصادی-اجتماعی.
- افرادی که در مناطقی سکونت دارند که به آب آن منطقه فلوراید زده نمیشود.
- افرادی که بر اثر بیماری یا به خاطر مصرف دارو، دهانشان مایع مخاطی کمتری تولید میکند.
- افرادی که تحت درمان با پرتودرمانی قرار دارند.
- افراد مبتلا به دیابت
- افراد سیگاری و افرادی که تنباکو مصرف میکنند.
- افرادی که الکل و مواد مخدر مصرف میکنند.
- افرادی که مقادیر زیادی نوشیدنیهای گازدار و حاوی قند مصرف میکنند.
پیشگیری از پوسیدگی دندان
مسواک زدن
همه می دانند که انسان به مسواک نیاز دارد تا دندان های خود را تمیز نگه دارد، اما بسیاری از افراد زیاد مسواک نمی زنند. به دقت مسواکی را پیدا کنید که می تواند به تمام سطوح دندان شما برسد.هم چنین باید بدانید که باکتری های داخل دهان باعث می شود دهان شما بوی زننده ای بدهد.
مسواک کردن دندانها توسط مسواک مناسب با روش صحیح در مدت زمان مناسب برای حذف پلاک میکروبی بسیار مفید می باشد.
انتخاب خمیردندان
این، بخش مهمی از برنامه بهداشت دهان شما برای جلوگیری از پوسیدگی دندان است. در حالی که بسیاری از محصولات موجود هستند، اما بیشتر دندانپزشکان توصیه می کنند محصولی را انتخاب کنید که توسط انجمن دندان پزشکی آمریکا پذیرفته شده است (ADA).
استفاده از نخ دندان
نخ دندان منظم بسیار مهم است.با حذف ذرات غذا از دندان ها، نخ دندان می تواند به جلوگیری از کرم خوردگی دندان کمک کند. بسیاری از مردم متوجه می شوند که نخ دندان کشیدن، به ویژه در فضاهای بسته دندان ها و دهانشان را سالم تر نگه می دارد.
استفاده از دهانشویه
دهانشویه اغلب آخرین گام در یک روتین بهداشت روزانه موثر است. نه تنها استفاده از دهانشویه باعث می شود دهان شما تمیزتر شود، بلکه باکتری ها را می کشد که می تواند از پلاک و ورم لثه جلوگیری کند.
پایبندی به رژیم بهداشت دهانی جامع اولین قدم برای سلامت دهانی خوب است.
محدود کردن مصرف غذاها و نوشیدنی های شیرین
شیرینی، نوشابه شیرین و دیگر غذاهای شیرین حاوی قندهایی هستند که به تولید پلاک های دهان منجر می شوند. به علاوه، غذاهای قندی و یا آب نبات ها که مدت طولانی در دهان شما می مانند، می توانند تاثیر بیشتری در شکل گیری پلاک و پوسیدگی دندان داشته باشند.اگر زیاده روی می کنید، بعد از خوردن غذا مسواک بزنید تا از پیشرفت پوسیدگی دندانتان جلوگیری کنید.
مواظب آنچه که می خورید، باشید:غذاهایی که در دندان های شما گیر می کنند، مانند چیپس، آب نبات ها و یا کلوچه می تواند پوسیدگی دندان را بدتر کنند. سعی کنید تا جایی که ممکن است اسنک های خام و سبزیجات بخورید، چون آن ها در واقع می توانند به حذف پلاک به طور طبیعی کمک کنند. آن ها هم برای بدن شما سالم تر هستند.
منابع کلسیم را به رژیم غذایی اضافه کنید
حتما میدانید که کلسیم به تقویت استخوانها کمک میکند، اما آیا میدانستید که کلسیم میتواند از پوسیدگی دندانها نیز جلوگیری کند؟ متخصصان میگویند که این ماده معدنی ضروری برای دندانها کاملا حیاتی است. بنابراین، حتما مقدار زیادی از منابع مهم مانند شیر، ماست، سبزیهایی مانند کلم بروکلی، بادام و کنسروهای ماهی استخواندار را به رژیم غذایی خودتان اضافه کنید.
حداقل یک بار در سال نزد دندانپزشک بروید
آیا شما هم از رفتن به مطب دندانپزشکی میترسید؟! در این زمینه شما تنها نیستید! یکی از مطالعات نشان میدهد که ۱۵ درصد از آمریکاییها به مطب دندانپزشکی نمیروند، چون اساسا به فوبیای دندانپزشکی مبتلا هستند. اگر شما هم یکی از همین افراد هستید، حتما مساله را به دندانپزشک بگویید.
مراجعه منظم به دندانپزشکی، این امکان را برای دندانپزشک فراهم میکند که بتواند حفرههای کوچک و جدید را شناسایی کند و درمانهای مناسب را زودتر ارائه بدهد تا در ادامه وضعیت شما به پوسیدگی دندان منجر نشود.
ترک سیگار و دخانیات
کاملاً مشهود است که استعمال و مصرف دخانیات می تواند باعث مشکلات پزشکی زیادی شود. با این حال، بسیاری از مردم آسیبی که سیگار کشیدن و استفاده از تنباکو به دهان، لثه و دندان ها وارد می کند، را نمی دانند. این عادت ناسالم همچنین می تواند منجر به ریزش دندان و حتی سرطان دهان شود. ترک سیگار یکی از راه های جلوگیری از پوسیدگی دندان است. بنابراین اگر نگران پوسیدگی دندان خود هستید، از کشیدن سیگار و دخانیات خودداری کنید. افرادی که مصرف بالای دخانیات دارند بهتر است هر 3 ماه برای جرم گیری دندان اقدام کنند.
درمان پوسیدگی دندان
درمانی که برای شما نیاز است، بستگی به شدت آسیب دندانتان دارد. اگر آسیب در مراحم ابتدایی باشد،برای یک خراش کوچک استفاده از وارنیش و خمیر دندان حاوی فلوراید میتواند کمک کننده باشد. اما اگر در دندان حفره ایجاد شده باشد، تنها راه درمان خالی کردن پوسیدگی ها و پر کردن دندان است. چندین راه برای این کار وجود دارد:
پر کردن دندان
اکر بخواهید دندانتان را پر کنید، پزشک با استفاده از دریل مخصوص پوسیدگی دندان را خالی میکند. در مرحله بعد دندانتان را با طلا، آلیاژ نقره یا مواد کامپوزیت یا ماده ای از جنس چینی پر میکند. به صورت سنتی، پر کردن با فلز برای دندان های عقبی که قابل مشاهده نیستند استفاده میشود. مواد چینی یا کامپوزیت معمولا برای دندان های جلویی استفاده میشوند تا نمای طبیعی داشته باشند.
روکش
اگر پوسیدگی تنها شدید باشد، ممکن است با ساختار کوچک باقی مانده تضعیف شده باشد. در این موارد، برای درمان دندان، کاری فراتر از درمان پر کردن سنتی وجود دارد و ممکن است با استفاده از روکش انجام شود. ابتدا دندان پزشک قسمت های پوسیده را می تراشد. بعد از آن از روکشی از جنس طلا یا چینی برای پر کردن روی مقدار دندان کوچک باقی مانده استفاده میکند.
عصب کشی دندان (درمان ریشه)
اگر حفره ایجاد شده در دندان درمان نشود، پوسیدگی میتواند ادامه یابد تا به صورت جدی به دندان و بافت های اطراف آسیب برساند. اگر آسیب عصبی رخ دهد، نیاز به عصب کشی وجود دارد. در طی این فرآیند، پالپ و پوسیدگی های دندان باید از بین بروند. بعد از آن، دندان با مواد سیلینک پوشیده میشود و سپس پر میشود، ممکن است روکش نیز در مرحله آخر روی دندان استفاده شود.
سخن پایانی
مطالعات نشان میدهد که پس از مصرف هر وعده غذا در اثر تخمیر باقیمانده مواد غذایی در سطوح مختلف دندان برای مدتی حدود 20 دقیقه در دهان اسید تولید میشود. چنانچه یک فرد طی شبانهروز سه وعده غذا مصرف نماید، حدود 1 ساعت در دهان او اسید بوجود میآید و اگر فردی در بین سه وعده غذایی از مواد غذایی دیگر استفاده نماید در 24 ساعت نزدیک به 2 ساعت بزاق دهانش حالت اسیدی خواهد داشت. حال اگر شخص در رعایت بهداشت و مسواک زدن کوتاهی نماید. پلاک دندانی کاملتر شده و مواد اسیدی تولید شده برای مدت طولانیتری در تماس با دندان باقی خواهد ماند. این اسیدها بتدریج ابتدا ضعیفترین و نازکترین نقاط مینای دندان را حل نموده و خود را به عاج دندان که بافتی حساس است میرساند. از آن به بعد پیشرفت پوسیدگی دندان با سرعت بیشتری ادامه مییابد.
برای جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان چه کنم؟
با خمیردندان حاوی فلوراید دندان های خود را مسواک بزنید .مرتباً دهان خود را بشویید. هر سال دو بار به دندانپزشک مراجعه کنید. میان وعده های مکرر خود را محدود کنید. غذاهای سالم مصرف کنید و یک درمان ضد باکتریایی را در نظر بگیرید. همه اینها از راه های جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان می باشند.
درمان پوسیدگی دندان چیست ؟
باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا از با گرفتن عکس دندان میزان پوسیدگی دندان شما را مشخص کند. دندانپزشک بر اساس میزان پوسیدگی، دندان های شما را پر کرده یا عصب کشی می کند. در صورت نیز جرم گیری دندان نیز برای شما انجام می شود.
عدم درمان پوسیدگی دندان چه عوارضی به دنبال دارد؟
عدم درمان پوسیدگی دندان، موجب افزایش پوسیدگی ودرگیری عصب دندان و توسعه چرک در اطراف دندان آلوده، افزایش خطر شکستن دندان ، مشکل در جویدن غذا، آبسه دندان و ورود عفونت به خون می شود.
علائم پوسیدگی دندان چیست؟
حساسیت، درد دندان ها، سوراخ قابل رویت در دندان ها و تغییر رنگ دندان ها از علائم جدی پوسیدگی دندان ها می باشند.
خوردن چه غذاهایی از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند؟
برای جلوگیری از پوسیدگی میوه و سبزیجات سرشار از فیبر مثل هویچ و سیب، غذاهای سرشار از کلسیم، آدامس بدون قند، نوشیدن مقدار زیاد آب ، استفاده از خمیر دندان یا دهان شویه فلوراید دار توصیه می شود و استفاده از مواد قندی چسبنده و شیرینی توصیه نمی شود
جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان چگونه انجام می شود؟
از همان نوزادی نسبت به تمیز نگهداشتن دندان های کودک کوشا باشید. اگر لکه یا تغییر رنگی بر روی دندان های شیری کودک خود مشاهده کردید سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید. تا زمانی که کودک توانایی مسواک زدن ندارد می توانید از مسواک انگشتی کمک بگیرید و دندان های او را مسواک بزنید. در سنین بالاتر می توانید با مسواک های عروسکی و موزیکال کودک را به مسواک زدن منظم تشویق کنید. با بازی و مهربانی روش صحیح مسواک زدن را به کودک خود بیاموزید.
نظرات کاربران