چگونه از عذاب و فشار قبر جلوگیری کنیم
همه ما می‌دانیم غیر از خداي متعال، هیچ موجودي در این دنیا بقاء و زندگی ابدی ندارد و لذا همه ما مخلوقات، روزی از دنیا خواهیم رفت. همچنین همه ما یقین داریم که خداوند متعال، عادل است و به همین دلیل، عدالتش اقتضاء می‌کند انسان ظالم را عذاب کند و به شخصی که تقوا داشته و خیرخواه موجودات دیگر بوده است، پاداش بدهد. چنانکه در آیات و روایات متعددی به این مهم اشاره می‌شود. به عنوان نمونه در 2 آیه پایانی سوره زلزال چنین می‌خوانیم: «فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ * وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ»؛ این 2 آیه، به خوبی نشان می‌دهد که حتی کوچکترین کارِ خیر یا کارِ شر از نگاه محاسباتی پروردگار، مخفی نیست.
بنابراین مسلما در روز قیامت، اعمال ریز و درشت انسان‌ها محاسبه شده و لذا بهشت، جایگاه انسان‌های باتقوایی خواهد بود که لحظه‌ای در دنیا از خدمت به خدا و خلق او غافل نشده باشند. و همچنین جهنم، جایگاه بدی برای ظالمان و افرادی است که به صورت مستمر، احکام و فرامین الهی را زیر پا گذاشته و با حالتی شیطانی، در این دنیا زندگی کرده‌اند.
حال یک سوال مطرح می‌شود که پس از مرگ و قبل از رسیدن قیامت(يعني در عالَم قبر)، آیا افرادی که می‌میرند، بابت گناهانی که انجام داده‌اند عذاب می‌شوند یا خیر؟ به عبارتی دیگر، آیا انسان‌های بی ایمان، تنها در قیامت، عذاب می‌شوند یا در قبر نیز از عذاب الهی در امان نخواهند بود؟
وقتی به متون اسلامی مراجعه می‌کنیم متوجه می‌شویم که گناهکاران، در عالَم قبر نیز دچار عذاب خواهند شد. البته طبق برخی از روایات، تقریبا همه مردم، دچار فشار قبر خواهند شد. ولی این را هم باید در نظر گرفت، برخی از گناهان، موجب بیشتر شدن فشار قبر می‌شود و برخي از اعمال نيز باعث مي‌شوند فشار قبر كمتر شود.
از آنجایی که بسیاری از خوانندگان محترم، قطعا به دنبال آنند که از عذاب و فشار قبر در امان باشند، در ادامه به برخی از عواملی که موجب کم شدن و یا زیاد شدن فشار قبر می‌شود اشاره خواهد شد. قطعا فراگیری و عمل به این عوامل، نقش مهمی در افزایش و یا کاهش فشار قبر دارد.
الف: عوامل کاهش فشار قبر
در روایات، عوامل متعددی برای کم شدن و كاهش فشار قبر معرفی شده اند که برخی از این عوامل عبارتند از:
1: نماز شب: از امام رضا(علیه‌السلام) روایتی نقل شده است که مضمون آن روايت، این است که اگر کسی در دلِ شب، 11 رکعت نماز بخواند( 8 رکعت به نیت نماز شب، 2 رکعت به نیت نماز شفع و 1 رکعت به نیت نماز وتر)، و در قنوتِ رکعت آخر نمازش،70 مرتبه استغفار کند، از عذاب قبر و عذاب جهنم در امان خواهد بود.[1]
2:کامل بجا آوردن رکوع: امام جواد (علیه‌السلام) فرمودند: «مَنْ أَتَمَّ رُكُوعَهُ لَمْ تَدْخُلْهُ وَحْشَةٌ فِي الْقَبْرِ.[2] کسی رکوعش را به صورت کامل انجام بدهد، دچار وحشت قبر نخواهد شد.»
تذکر این نکته نیز ضرورت دارد مراد از کامل بجا آوردن رکوع، این است که در رکوعی که انجام می‌دهد تمام واجبات و مستحبات مربوط به ركوع را رعایت کند.
3: سازش با شوهر: يكي ديگر از مسائلي كه خداي متعال به سبب آن، فشار قبر را تخفيف مي‌دهد و يا برمي‌دارد، سازش زن با شوهرش است. چنانكه در روايت مي‌خوانيم:« َثلاث مِنَ النِّساءِ يَرفَعُ اللهُ عَنهُنَّ عَذابَ القَبر و يَكونُ مَحشَرهُنَّ مَعَ فاطمه بِنتِ محمد(صلي‌الله‌عليه‌وآله): اِمرَاهٌ صَبَرت عَلَي غيرَهِ زَوجِها، وَ امراهٌ صَبَرت عَلي سوءِ خُلقِ زَوجِها وَ امراهٌ وَهَبَت صِداقُها لِزَوجِها» سه دسته از زنان هستند كه خداي متعال از آنان عذاب قبر را بر مي‌دارد و آن ها را با حضرت زهرا(سلام‌الله‌عليها) محشور مي‌كند: زني كه بر غيرت شوهرش، صبر مي‌كند، زني كه بر اخلاق بد شوهرش صبر مي‌كند و زني كه مهريه اش را به شوهرش مي‌بخشد. [3]
4: زيارت قبر امام حسين(عليه‌السلام): با مطالعه برخي ديگر از روايات بدست مي‌آيد، زيارت سيدالشهداء(عليه‌السلام) در كربلاي معلي نيز يكي ديگر از اسباب در امان ماندن از فشار قبر به حساب مي‌آيد.
به عنوان نمونه در روايتي چنين وارد شده است: « لَو يَعلَمُ الناس ما في زياره قبر الحسين(عليه‌السلام) مِنَ الفَضلِ لَماتوا شوقا….مَن اَتاه تَشَوّقا كَتَبَ اللهُ لَهُ الفَ حَجّه متقبله وَ اَلفَ عمره مَبرورَه …. وَ يُوِمنُهُ اللهُ مِن ضغطه القَبر» اگر مردم مي‌دانستند در زيارت امام حسين(عليه‌السلام) چه فضيلتي بدست مي‌آورند، از شوق مي‌مُردند…..كسي كه از روي شوق به زيارت سيدالشهداء(عليه‌السلام) برود، خداي متعال براي او ثواب 1000 حج و عمره مقبوله را مي‌نويسد و او را از فشار قبر در امان نگه مي‌دارد…. [4]
5: وضو گرفتن: از رسول خدا(صلي‌الله‌عليه‌وآله) چنين نقل شده است كه فرمودند: در خواب، مردي از امت خود(اسلام) را ديدم كه مقدمات عذاب گور و فشار قبر برايش فراهم شده بود. وضوي او(مجسم شد و) جلو آمد و او را از آن عذاب و فشار، حفظ كرد.[5]
نكته: عوامل ديگري نيز براي در امان ماندن از فشار قبر در روايات اسلامي ذكر شده اند كه در ادامه به جهت اختصار، بصورت اشاره اي، ذكر مي‌شوند:
6: خواندن سوره نساء در روز جمعه [6]
7: خواندن سوره ياسين[7]
8: مداومت بر خواندن سوره زخرف[8]
9: محبت اهل بيت(عليهم‌السلام) [9]
10: كارهاي نيكي كه فرزند انسان پس از مرگ پدر انجام مي‌دهد. [10]
ب: عوامل افزايش فشار قبر
در بخش قبل، به برخي از عواملي كه براي كاهش فشار قبر در روايات اسلامي ذكر شده اند، اشاره شد. از آنجايي كه در احاديث وارده، عواملي نيز به عنوان عوامل افزايش دهنده فشار قبر معرفي شده اند، در ادامه اين نوشتار، به برخي از اين عوامل اشاره مي‌شود:
1: سخن چيني [11]
2: اهميت ندادن به نماز[12]
3: غيبت كردن از ديگران[13]
4: نداشتن ولايت امامان معصوم(عليهم السلام) [14]
5: نارضايتي مادر [15]
6: ضايع كردن نعمت هاي الهي[16]
7: بد اخلاقي با خانواده[17]
موارد فوق، تنها برخي از عواملي است كه در روايات اسلامي براي افزايش فشار قبر شمرده شده اند كه به جهت اختصار به همين مقدار بسنده مي‌شود.
جمع بندي:
با توجه به مباحثي كه در اين نوشتار بيان شد مشخص مي‌شود مسئله فشار قبر، مسئله اي حتمي و غير قابل انكار است و آنچه ميزان فشار قبر را كاهش و يا افزايش مي‌دهد اعمالي است كه انسان در طول عمر خود، آن اعمال را انجام مي‌دهد. بر همين اساس، شناخت عوامل كاهش و افزايش فشار قبر، امري لازم و ضروري است كه در مقاله پيش رو به برخي از اين عوامل اشاره شد.
پی‌نوشت:
- [1]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج84، ص161، بيروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403 ق.
- [2]. كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، ج3، ص321، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407 ق.
- [3]. مواعظ العدديه،ص75.
- [4]. مستدرك الوسائل، ج10، ص309 و 310.
- [5]. روضه الواعظين(ترجمه مهدوي دامغاني)، ص492.
- [6]. پاداش نيكي‌ها و كيفر گناهان، ص272.
- [7]. همان، ص290.
- [8]. همان، ص296.
- [9]. بحارالانوار، ج7، ص248.
- [10]. الكافي، ج6، ص3 و4.
- [11]. علل الشرائع، ج1، ص310.
- [12].المواعظ العدديه، ص232 و 233.
- [13]. بحارالانوار، ج6، ص245.
- [14]. همان، ص262.
- [15]. جامع السادات، ج2، ص263.
- [16]. امالي شيخ صدوق(ره)، ص540.
- [17]. بحارالانوار، ج6، ص220.
نظرات کاربران