درمان سرفه (درمان سرفه خشک و شدید)
سرفه کردن یک امر طبیعی و مکانیسم دفاعی بدن است که از ورود محرک‌های بیرونی مثل ذرات گرد و غبار و گرده‌ها گل به نای و مجاری تنفسی جلوگیری می‌کند و نقش مهمی در پاکسازی بدن از انواع محرک‌ها، حمله‌ها و عفونت‌ها دارد. سرفه کردن به خودی خود نگران کننده و بد نیست، حتی نشانه سیستم تنفسی سالم است و موجب پاکسازی گلو و ریه‌ها نیز می‌شود. اما سرفه‌‌ها همیشه طبیعی نیستند، گاهی پس از ابتلا به انواع بیماری‌ها چون سرماخوردگی، آنفلوانزا، سینوزیت، آلرژی‌های فصلی و ویروس‌های کرونا و سارس مبتلا به سرفه خشک می‌شویم.
سرفه خشک در اصطلاح پزشکی به سرفه غیر مولد نیز معروف است و سرفه‌ای بدون خلط است که عموما در اثر عفونت اندام‌های تنفسی به وجود میاید. اغلب سرفه‌های خشک بازمانده از یک دوره بیماری مانند کرونا، آسم و آلرژی، سیاه‌سرفه، آنفولانزا، سینوزیت یا گلودرد است.
سرفه خشک نمی‌تواند ترشحات مخاط یا همان خلط را از ریه‌ها یا مجاری بینی شما خارج کند معمولا مدت زمان بیشتری همراه شما خواهد بود.
علاوه بر بیماری‌های ویروسی و عفونی سرفه خشک در بیماران مبتلا به آلرژی، آسم و رفلاکس اسید معده به مری نیز دیده می‌شود. همچنین سرفه خشک مزمن بر اثر مجاورت طولانی مدت در هوای آلوده، سموم محیطی، دود سیگار و در بعضی موارد، پس از مصرف داروهای مهارکننده ACE مانند انالاپریل و لیزینوپریل نیز حادث می‌شود.
سرفه‌های خشک در هر گروه سنی ممکن است بروز پیدا کنند و بسیار آزاردهنده‌تر از سرفه‌ی مرطوب هستند. معمولا در فصل‌های پاییز و زمستان که هوا خشک، سرد و آلوده‌تر است بروز سرفه‌های خشک بیشتر و طولانی مدت‌تر است.
علائم ابتلا به سرفه
سرفه خشک بسیار خشن، تیز، آزار دهنده و تحریک‌کننده است. مهم‌ترین علائم مرتبط با سرفه‌های خشک عبارتند از:
- حس خارش در مجاری تنفسی همراه است.
- حس سوزش و درد در گلو و قفسه سینه
- خس خس کردن نفس
- سرفه‌های ممتد و بدون مخاط است.
- تشدید سرفه در شب و به هنگام دراز کشیدن
- از خواب پریدن با إحساس خفگی یا سرفه
علل ابتلا به سرفه خشک
سرفه‌های مزمن و خشک معمولاً در اثر یکی از موارد زیر بروز پیدا می‌کند:
- دود سیگار
- بازگشت اسید معده به مری
- عوامل محیطی
- آلرژی
- ترشح بینی
- سینوزیت
- بیماری‌های ویروسی
- آسم
- عفونت‌های خونی و داخلی
- بیماری‌های مزمن ریوی
- سیاه سرفه
- بیماری پنوموتوراکس
- سرطان ریه
- نارسایی قلبی
- فیبروز ریوی ایدیوپاتیک
- سیگار کشیدن
- قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلودگی
- استشمام گرد و غبار و مواد شیمیایی
- آلرژی
- استفاده از برخی از داروها، مانند داروهای مهار کننده ACE برای فشار خون
درمان سرفه (چند راهکار داروی، خانگی و گیاهی)
سرفه خشک را معمولا می‌توان با داروهای گیاهی و خانگی کنترل و حتی درمان کرد. در درمان‌های پزشکی نیز برای انواع داروهای ضد احتقان به شکل قرص، شربت ضد سرفه و داروهای استنشاقی در قالب اسپری و اکسیژن درمانی برای کاهش گرفتگی بینی و سینوس‌ها و مجاری تنفسی، تجویز می‌شود. توجه داشته باشید توصیه می‌کنیم هرگز برای کودکان زیر ۱۲ سال (به ویژه کودکان زیر ۲ سال) از داروهای ضد احتقان استفاده نکنید. زیرا باعث افزایش ضربان قلب و تشنج در کودکان می‌شود.
داروهای خانگی و گیاهی
۱. مصرف چای عسل لیمو برای درمان سرفه خشک
عسل طبیعی می‌تواند گلو را نرم و سرفه خشک را تا حد مطلوبی تسکین دهد. عسل دارای خاصیت ضد باکتریایی است و همچنین با اثر ملین بودنی که دارد می‌تواند دیواره‌های گلو را که با سرفه‌های ممتد و خشک تحریک شده و احساس خراشیده شدن دارد نرم و خشکی .سوزش آن را کمتر کند. همچنین عسل با دارا بودن خاصیت ضد التهابی و آنتی بیوتیکی خود می‌تواند التهاب و گرفتگی گلو کنترل و کم کند. بهترین روش استفاده از عسل برای درمان سرفه خشک چای عسل یا ترکیب اب گرم عسل است. کافیست ۱ قاشق غذاخوری عسل طبیعی را با آب گرم و چند قطره لیمو ترش ترکیب کنید و این مخلوط را یک یا دو بار در روز میل کنید. توجه داشته باشید به کودکان زیر ۱ سال هرگز عسل ندهید زیرا احتمال بروز واکنش آلرژیک یا بوتولیسم در نوزادان وجود دارد.
۲. استفاده از زردچوبه برای درمان سرفه خشک
زردچوبه دارای کورکومین است، این ترکیب که خاصیت ضد التهابی، ضد ویروسی و ضد باکتریایی دارد و درمان سرفه خشک عالی عمل می‌کند. ترکیب اندکی فلفل سیاه با زردچوبه باعث جذب بهتر کورکومین می‌شود و اثربخشی بیشتری در درمان گیاهی سرفه خشک دارد. برای این راهکار دارویی می‌توانید یک قاشق چایخوری زردچوبه و یک هشتم قاشق چایخوری فلفل سیاه را به یک نوشیدنی مانند آب پرتقال سرد یا شیر اضافه کرده و آن را بنوشید این ترکیب از گذشته برای درمان شرایط تنفسی فوقانی، بیماری برونشیت و آسم استفاده می‌شد.
۳. استفاده از انواع بخور برای درمان سرفه خشک
هوای خشک باعث تشدید شدن سرفه‌های خشک و گرفتگی راه تنفسی شما می‌شود از این رو استفاده از دستگاه بخور برای مرطوب کردن هوا توصیه می‌شود. می‌توانید یک قابلمه روی اجاق گاز قرار دهید و بگذارید با شعله کم بجوشد و بخار تولید کند. همچنین می توانید برگ اکالیپتوس، نعناع و یا آویشن به دستگاه بخور یا قابلمه آب گرم اضافه کنید این گیاهان باعث حس تازگی هوا و باز شدن راه تنفسی‌تان می‌شود.
۴. غرغره کردن با آب نمک
غرغره کردن آب نمک گرم تا حد چشمگیری می تواند از بروز عفونت گلو و ریه جلوگیری کند. اگر به سرفه خشک دچار هستید حتما در دو نوبت از شبانه روز ترکیب محلول اب گرم و نمک را قرقره کنید با این کار علاوه بر تسکین ناراحتی و سوزش ناشی از سرفه خشک، باکتری‌های موجود در دهان و گلو را نیز تا حد قابل توجهی کاهش می دهید. برای این منظور یک قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید و سپس چندین بار آن را در روز غرغره کنید.
۵. دمنوش نعنا و زنجبیل
نعنا دارای خاصیت ضدالتهابی است و سوزش و خارش ناشی از سرفه خشک را تسکین می‌دهد. زنجبیل نیز یکی از گیاهان دارویی است که با خاصیت نرم کنندگی و باز کردن راه تنفسی خود برای درمان خانگی سرفه خشک بسیار موثر است. زنجبیل گلو و مجاری تنفسی را نرم کرده و باعث می‌شود که مخاط عفونی داخل ریه راحت‌تر خارج شود. برای استفاده از این ترکیب می توانید دو قاشق غذاخوری زنجبیل تازه و خردشده را همراه با یک قاشق غذاخوری نعنا خشک یا تازه با یک استکان آب داخل یک قوری ترکیب کرده و اجازه بدهید که بر روی کتری دم بکشد. بعد از نیم ساعت می توانید این دمنوش را با کمی عسل ترکیب کنید و در زمان‌های مختلف روز آن را میل کنید.
۶. ریشه گل ختمی درمان گیاهی سرفه خشک
ریشه گل ختمی از گذشته جزو داروهای گیاهی درمان سیاه سرفه و ناراحتی‌های ریه بوده است. امروزه این گیاه در قالب شربت سرفه و قرص در داروخانه‌ها موجود است همچنین می توانید از عطاری‌ها خود ریشه گل ختمی را تهیه کرده به صورت دمنوش با اب گرم و عسل آن را بجوشانید و میل کنید. این ترکیب برای درمان سرفه بسیار مفید است. ریشه گل ختمی دارای خواص ضد باکتریایی نیز است که می‌تواند سوزش گلو ناشی از سرفه های ممتد و خشک را التیام ببخشد.
۷. درمان سرفه خشک با آب هویج
آب هویج باعث نرم شدن گلو و سینه می‌شود همچنین وجود فیبر و ویتامین‌های متنوع و مواد مغذی در هویج باعث می‌شود این خوراکی به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی عمل کند. در نتیجه‌ی مصرف آب هویج سرفه خشک و خس‌خس سینه کاهش می‌یابد. می‌توانید آب هویج را به تنهایی مصرف کنید یا آن را با مقداری آب گرم و عسل ترکیب کنید و ۳ الی ۴ بار در روز آن را بنوشید.
۸. درمان سرفه خشک با چای ماسالا
چای ماسالا حاوی چندین ماده آنتی‌اکسیدان قوی چون دارچین، میخک و هل است و خاصیت ضد التهابی قوی دارد در نتیجه علاوه بر کاهش آثار خشکی و سوزش گلو به عنوان یک خلط‌آور نیز عمل می کند.
۹. درمان سرفه خشک با آویشن
آویشن خواص دارویی بسیاری دارد و برای درمان بیماری‌هایی چون سرفه، گلودرد، برونشیت (التهاب ریه)، مشکلات گوارشی و پاکسازی روده‌ها کاربرد دارد.
امروزه شربت‌های ضد سرفه حاوی آویشن در داروخانه‌ها موجود است و به عنوان یک شربت گیاهی برای درمان سرفه‌های مزمن و خشک بسیار موثر است.
همچنین، می‌توانید برای درمان سرفه و تسکین گلوی تحریک شده از دم نوش آویشن استفاده کنید. کافیستدو قاشق چایخوری آویشن خشک را به یک فنجان آب داغ اضافه کنید و دری روی آن قرار دهید و پس از ۱۰ دقیقه محلول را از صافی رد کنید و با کمی عسل آن را میل کنید.
۱۰. دمنوش به‌دانه
دانه‌ی میوه‌ی به برای درمان سرفه بسیار کاربرد دارد. کافیست دانه‌ی به را با مقداری آب گرم مخلوط کرده و بگذارید مخلوط مورد نظر کمی استراحت بکند. دانه‌ی به خاصیت ملین و نرم کنندگی دارد و در مجاورت آب آن را لعاب دار می‌کند این ترکیب برای آرام کردن درد سینه و سرفه‌های خشک معجزه می‌کند
رعایت موارد زیر می‌تواند از پیشرفت سرفه خشک جلوگیری کند:
- ترک مصرف سیگار
- ترک مصرف الکل
- کاهش مصرف کافئین
- داشتن رژیم سالم
- تغییر محل زندگی به مکانی خوش آب و هوا‌تر
- انجام ورزش‌های هوازی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که علایم زیر را همراه با سرفه خشک داشتید باید به پزشک مراجعه کنید:
وجود خون همراه با مخاط پس از سرفه
احساس تنگی نفس، خس‌خس و درد قفسه سینه موقع سرفه کردن
داشتن تب و لرز
گرفتگی صدا و تارهای صوتی
حالت تهوع و احساس خفگی به خاطر سرفه کردن
سردرد مزمن، درد گوش یا درد در گردن
کاهش وزن و دردهای عضلانی
طولانی شدن دوره بیماری و بیش از دو هفته سرفه خشک داشتن
همچنین افرادی که بیماری زمینه‌ای قلبی دارند، یا مبتلایان به فشار خون، آسم و بیماری‌های گوارشی در صورتی که سرفه خشک دارند باید به پزشک مراجعه کنند.
برای درمان سرفه خشک به چه پزشکی باید مراجعه کرد؟
متخصص داخلی، متخصص ریه و متخصص گوش و حلق و بینی پزشکانی هستند که می‌توانید که برای درمان سرفه خشک به آن‌ها مراجعه کنید.
چگونه از آبریزش بینی جلوگیری کنیم
کلام آخر
سرفه‌های خشک می‌توانند ناشی از حساسیت غذایی باشند، اگر به طور ممتد و مزمن سرفه خشک دارید و به ویژه بعد از غذا خوردن سرفه‌های‌تان تشدید می‌شود دقت کنید که مصرف غذاهای محرک (به خصوص غذاهای حاوی ادویه زیاد) را به حداقل برسانید. همچنین اگر مستعد حساسیت تنفسی هستید، از برخی خوراکی‌های حاوی هیستامین زیاد مانند الکل، غذاهای ترش، غذاهای تند، پنیر، صدف و گوشت دودی پرهیز کنید.
همچنین رفلاکس یا برگشت اسید معده به مری می‌تواند باعث سرفه‌های خشک مزمن شود. در صورت بروز این مشکل، از مصرف غذاهای پر چرب، غذاهای اسیدی ( مثل میوه‌های ترش و گوجه فرنگی)، شکلات، کافئین و غذاهای تند خودداری کنید.
نظرات کاربران