چگونه فشارخون بالا را متوجه شویم و آن را پایین بیاوریم
بیماری فشار خون یا کشنده ی خاموش شناخته میشود این یک اختلال قلبی عروقی است که تعداد بیشماری از افراد ،در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار میدهد به طوریکه طبق بر آورد های صورت گرفته شده.
78 میلیون آمریکایی از ابتلا به فشار خون رنج میبرند.تقریبا 16 میلیون از آنها ناشناخته باقی میمانند و تشخیص داده نمیشوند؛ مشکل بزرگ این است که ناشناخته ماندن بیماری ، درمان را به مشکل می اندازد، باعث افزایش ریسک حمله ی قلبی ،ضربان قلب و یا بیماری های جدی دیگری میشود به همین دلیل، بالا بردن اطلاعات خود در مورد فشار خون و عواملی که باعث کاهش آن میشوند حائز اهمیت است ؛ در حالی که فشار خون بالا به دلیل مشکلات سلامتی جدی که زندگی فرد را به خطر می اندازد، قابل کنترل نمی باشد ، فشار خون خود را به ثبات برسانید .
محدوده های فشار خون بالا و فشار خون پایین
فشار خون توسط دستگاه فشار خون (اسپیگمومونومتر) اندازه گیری میشود. دستگاه فشار خون شامل یک پمپ هوا، یک فشار سنج و یک کاف لاستیکی است. این دستگاه، فشار خون را با واحد میلی متر جیوه (mmHg) اندازه گیری می‌کند. کاف دستگاه فشارسنج در بالای بازو قرار می‌گیرد و با فشار دادن پمپ هوا باد میشود و جریان خون را در سرخرگ اصلی بازو مسدود می‌کند. بازو باید در کنار بدن و در سطح قلب قرار داده شود و فشار کاف به تدریج آزاد شود تا کاف به آرامی از هوا خالی شود. همانطور که فشار کاهش می‌یابد، پزشک با استفاده از گوشی پزشکی که بر روی شریان جلوی آرنج قرار داده صدای نبض را گوش میدهد و یا دستگاه فشارسنج الکترونیکی ضربان را حس می‌کند. فشاری که در آن پزشک (یا دستگاه) اولین صدای ضربان قلب از شریان را می‌شنود، فشار سیستولیک (عدد بالایی) است. همانطور که فشار کاف کاهش می‌یابد، در نهایت صدای ضربان قلب متوقف میشود، آخرین صدایی که پزشک (یا دستگاه) می‌شنود فشار دیاستولیک (عدد پایینی) است.
- فشار خون پایین
فشار سیستولیک کمتر از ۹۰ میلی متر جیوه (یا ۲۵ میلی متر جیوه پایین تر از فشار معمول). - فشارخون پیش از رسیدن به حد بالا
فشار خون سیستولیک ۱۲۰ تا ۱۳۹ میلی متر یا فشار خون دیاستولیک ۸۰ تا ۸۹ میلی متر جیوه. - مرحله ۱ افزایش فشار خون
فشارخون سیستولیک ۱۴۰ تا ۱۵۹ میلی متر جیوه (به طور دایمی) یا فشارخون دیاستولیک ۹۰ تا ۹۹ میلی متر جیوه (به طور دایمی). - مرحله ۲ افزایش فشار خون
فشار خون سیستولیک ۱۶۰ میلی متر جیوه یا بیشتر (به طور دایمی) یا فشارخون سیستولیک ۱۰۰ میلی متر جیوه یا بیشتر (به طور دایمی).
دلایل ابتلا و بروز فشار خون بالا
- تاریخچه خانوادگی در داشتن فشار خون بالا
- سن بالای 60 سال
- رنج بردن از درجه زیادی از استرس ، عصبانیت و یا خشونت
- اضافه وزن زیاد یا چاقی
- علاوه بر محصولات دخانیات ، داشتن رژیم غذایی دارای درصد چربی اشباع شده زیاد می باشد.
- نوشیدن بیش از حد الکل و مصرف سیگار
- خوردن غذا هایی مملو از سدیم
- داشتن سبک زندگی بی تحرک
- داشتن دیابت
عوارض فشار خون بالا
فشار بیش از حد بر روی دیواره‌ی شریان‌ها ناشی از فشار خون بالا می‌تواند به رگ‌های خونی و اندام‌های بدن آسیب برساند. فشار خون بالای کنترل نشده، می‌تواند به عوارض زیر منجر شود:
- حمله‌ی قلبی یا سکته‌ی مغزی: فشار خون بالا می‌تواند باعث سخت و ضخیم شدن شریان‌ها (آترواسکلروز) شود که می‌تواند منجر به حمله‌ی قلبی، سکته‌ی مغزی یا سایر عوارض شود.
- آنوریسم: افزایش فشار خون می‌تواند رگ‌های خونی را تضعیف و برآمده کند و باعث تشکیل آنوریسم شود. پارگی آنوریسم، می‌تواند تهدید کننده‌ی زندگی باشد.
- نارسایی قلبی: برای پمپ کردن خون در برابر فشار بالا در رگ‌ها، قلب باید سخت تر کار کند که باعث میشود دیواره‌ی حفره‌های قلب ضخیم شوند (هایپرتروفی بطن چپ)، در نهایت عضله‌ی ضخیم شده برای برآورده ساختن نیازهای بدن با مشکل مواجه میشود، که می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود.
- تضعیف و تنگ شدن رگ‌های خونی در کلیه ها: می‌تواند از عملکرد طبیعی اندام‌ها جلوگیری کند.
- ضخیم شدن، تنگی یا پارگی رگ‌های خونی در چشم: می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی شود.
- سندرم متابولیک: این سندرم شامل مجموعه‌ای از اختلالات متابولیکی در بدن از جمله افزایش دور کمر، تری گلیسیرید بالا، کاهش کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL یا کلسترول خوب)، فشار خون بالا و سطح بالای انسولین است. این شرایط باعث افزایش احتمال ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی و سکته‌ی مغزی میشود.
- مشکل در حافظه: فشار خون بالای کنترل نشده ممکن است بر توانایی فرد در فکر کردن، یادآوری و یادگیری تاثیر بگذارد. مشکل در حافظه یا درک مفاهیم در افراد مبتلا به فشار خون بالا شایع‌تر است.
- زوال عقل: تنگی یا انسداد شریان‌ها می‌تواند جریان خون به مغز را محدود کند و منجر به نوع خاصی از زوال عقل شود. سکته‌ی مغزی که جریان خون را به مغز متوقف می‌کند نیز می‌تواند دمانس عروقی ایجاد کند.
عوامل و ریسک فاکتورهای موثر در ابتلا به فشار خون بالا
پرفشاری خون تحت تاثیر چندین مورد مختلف است، به این معنی که عوامل و ریسک فاکتورهای متعددی وجود دارند که با اثرات متفاوتی باعث فشار خون بالا میشوند که در زیر به آنها اشاره خواهد شد:
- سن: افزایش سن خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش میدهد. تا سن ۶۴ سالگی، فشار خون بالا در مردان شایع‌تر است. بعد از ۶۵ سالگی، زنان با احتمال بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا روبرو هستند. گرچه فشار خون بالا در بزرگسالان رایج است، اما کودکان نیز ممکن است در معرض خطر باشند. در برخی کودکان، فشار خون بالا به علت مشکلات کلیوی یا قلبی ایجاد میشود. اما در تعداد بیشتری از کودکان، عادت‌های ناسالم زندگی مانند رژیم غذایی ناسالم، چاقی و عدم ورزش، در ابتلا به فشار خون بالا نقش دارند.
- نژاد: فشار خون بالا در بین مردم آفریقایی رایج‌تر است، که نسبت به سفید پوستان، اغلب در سن پایین تر ایجاد میشود. عوارض جدی فشار خون بالا مانند سکته‌ی مغزی، حمله‌ی قلبی و نارسایی کلیوی نیز در افراد آفریقایی تبار شایع‌تر است.
- اضافه وزن یا چاقی: هرچه وزن بالاتر رود، بدن جهت تامین اکسیژن و مواد مغذی بافت‌ها خون بیشتری نیاز دارد. افزایش حجم خون داخل عروقی، فشار روی دیواره‌های شرایین را افزایش میدهد.
- عدم فعالیت جسمانی: افرادی که غیر فعال هستند دارای تعداد ضربان قلب بیشتری هستند. تعداد ضربان قلب بالاتر به معنای سخت تر کار کردن و انقباض بیشتر قلب و در نتیجه افزایش نیروی وارده به شریان‌ها می‌باشد. نداشتن فعالیت بدنی، خطر ابتلا به اضافه وزن را نیز افزایش میدهد.
- استفاده از توتون و تنباکو: سیگار کشیدن و استفاده از تنباکو فشار خون را به طور موقت افزایش میدهد، اما مواد شیمیایی موجود در تنباکو می‌تواند به دیواره‌های شریان‌ها آسیب برساند. این آسیب باعث تنگی شریان‌ها و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی میشود. قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.
- مصرف زیاد نمک یا حساسیت به نمک: وجود سدیم بیش از حد در رژیم غذایی می‌تواند باعث تجمع مایعات در عروق و در نتیجه افزایش فشار خون شود. این حالت در بعضی از جمعیت‌ها مانند سالمندان، آمریکایی‌های آفریقایی تبار، افراد چاق یا افراد مبتلا به نارسایی کلیوی (کلیوی) رخ میدهد.
- کمبود پتاسیم در رژیم غذایی: پتاسیم به تعادل سدیم داخل سلولی کمک می‌کند. اگر به اندازه‌ی کافی پتاسیم در رژیم غذایی دریافت نباشد و فرد دچار کمبود پتاسیم شود، سدیم زیادی در خون تجمع می‌یابد و آب را به خود جذب می‌کند و باعث افزایش حجم داخل عروقی و در نتیجه افزایش فشار خون میشود.
- مصرف بیش از حد الکل: مصرف زیاد الکل می‌تواند به قلب آسیب برساند. مصرف بیش از یک نوشیدنی در روز برای زنان و بیش از دو نوشیدنی در روز برای آقایان ممکن است بر فشار خون تاثیر گذارد.
- استرس: سطح بالای استرس می‌تواند منجر به افزایش موقتی فشار خون شود. اگر با پرخوری، استفاده از تنباکو یا نوشیدن الکل به آرامش برسید، فقط با افزایش فشار خون مواجه خواهید شد.
- بارداری: گاهی اوقات بارداری باعث فشار خون بالا میشود.
- استعداد ژنتیکی برای ابتلا به فشار خون بالا: افرادی که یک یا دو والد مبتلا به فشار خون بالا دارند، احتمال ابتلا به فشار خون بالا در آنها حدود دو برابر بیشتر از جمعیت عادی است.
- آترواسکلروز: سفتی یا عدم کشش در شریان‌ها که منجر به افزایش مقاومت در عروق کوچک (مویرگ ها) میشود. این افزایش سختی سرخرگ‌های محیطی در افرادی مسنی که چاق هستند و ورزش نمی‌کنند و مصرف نمک بالایی دارند، دیده میشود.
- برخی بیماری‌های مزمن: بیماری‌های مانند بیماری کلیوی، دیابت و آپنه‌ی خواب خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می‌دهند.
مدیریت و درمان فشار خون بالا
- تغییر شیوه‌ی زندگی
- ترک سیگار
- کاهش وزن (در صورت داشتن اضافه وزن)
- ورزش منظم: فعالیت ورزشی و بدنی با کاهش وزن و کاهش قند خون و سایر عوارض چاقی به کاهش فشار خون کمک می‌کند. قبل از شروع هر برنامه‌ی ورزشی جدید، با پزشک خود مشورت کنید. فعالیت‌های ورزشی از جمله پیاده روی، دویدن، دوچرخه سواری و یا شنا برای ۳۰ تا ۴۵ دقیقه در روز می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.
- خواب کافی
- کاهش استرس
- کنترل منظم فشار خون در منزل
- اجتناب از مصرف الکل
- درمان بیماری زمینه‌ای: درمان بیماری‌های زمینه‌ای که باعث فشار خون بالا میشوند، همچنین موجب بهبود فشار خون بالا میشود. بیماری‌هایی مانند: تنگی شریان کلیوی، فئوکروموسیتوما (سرطان نادر غده‌ی فوق کلیوی)، نارسایی احتقانی قلب، دیابت، چاقی
- رعایت رژیم غذایی: رژیم غذایی کم سدیم و کم چربی، محدود کردن مصرف کافئین، کاهش مصرف نمک، مصرف غذاهای غنی از پتاسیم (اگر دچار نارسایی کلیوی هستید غذاهای غنی از پتاسیم ممکن است برای شما مضر باشد)، مصرف میوه و سبزیجات، مصرف لبنیات کم چربی و گوشت بدون چربی
دارو درمانی
انواع مختلفی از داروهای فشار خون وجود دارد که با توجه به شرایط بیمار، پزشک مناسب ترین آنها را تجویز خواهد کرد. داروهایی مانند:
- Chlorthalidone (کلرتالیدون)
- Hydrochlorothiazide (هیدروکلروتیازید)
- Lisinopril (لیزینوپریل)
- Benazepril (بنازپریل)
- Captopril (کاپتوپریل)
- Candesartan (کاندسارتان)
- Losartan (لوزارتان)
- Amlodipine (آملودیپین)
- Diltiazem (دیلتیازم)
- Doxazosin (دوکسازوسین)
- Prazosin (پرازوسین)
- Carvedilol (کارودیلول)
- Labetalol (لابتالول)
- Acebutolol (آسبوتولول)
- Atenolol (آتنولول)
- Spironolactone (اسپیرونولاکتون یا آلداکتون)
- Eplerenone (اپرونون)
- Aliskiren (آلیسکیرن)
- Hydralazine (هیدرازین)
- Minoxidil (مینوکسیدیل)
- Quanfacine (گوآفاسین)
- Methyldopa (متیل دوپا)
رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به فشار خون بالا
یکی از ساده ترین راه های درمانی فشار خون بالا و جلوگیری از عوارض احتمالی ناشی از آن، رژیم غذایی شماست. آنچه مصرف می کنید می تواند به تسکین یا رفع پرفشاری خون کمک کند.
در اینجا برخی از رایج ترین توصیه های رژیم غذایی برای افراد مبتلا به فشار خون بالا مطرح شده است.
گوشت کمتر، و گیاهان بیشتری مصرف کنید
رژیم غذایی گیاهی راه آسانی برای افزایش فیبر و کاهش مقدار سدیم و چربی اشباع نشده و ترانس حاصل از غذاهای لبنی و گوشت است. میزان مصرف میوه، صیفی جات، سبزیجات برگ دار و غلات سبوس دار را افزایش دهید. به جای گوشت قرمز، پروتئین های کم چرب سالم مانند ماهی، مرغ یا توفو را انتخاب کنید.
میزان سدیم رژیم غذایی را کاهش دهید
افراد مبتلا به فشار خون بالا و افرادی که در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی هستند ممکن است نلازم باشد مصرف روزانه سدیم خود را بین 1.500 میلی گرم و 2300 میلی گرم در روز حفظ کنند. بیشتر اوقات بهترین راه کاهش سدیم، طبخ غذاهای تازه است. از خوردن غذاهای رستورانی یا غذاهای آماده که عموماً سدیم بسیار زیادی دارند، خودداری کنید.
مصرف شیرینی جات را به حداقل برسانید
غذاها و نوشیدنی های قندی تنها کالری دارند، اما فاقد ارزش غذایی هستند. اگر چیز شیرینی می خواهید، سعی کنید میوه های تازه یا اندکی شکلات تلخ که خیلی شیرین نیستند، مصرف کنید. منابع مطالعاتی معتبر نشان می دهد که مصرف منظم شکلات تلخ موجب کاهش فشار خون می شود.
نظرات کاربران