چگونه استرس مدرسه رفتن فرزند را کاهش دهیم
با رسیدن به ماه مهر مهمترین موضوعی که به ذهنمان می‌رسد، بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها است. رفتن به مدرسه شاید برای بیشتر دانش آموزان یک امر عادی و حل شده باشد. اما برای خانواده‌هایی که قرار است، فرزندشان برای اولین بار سر کلاس درس حاضر شوند گاها مشکلات اساسی به وجود می‌آورد. خیلی از بچه‌ها نمی‌توانند با این موضوع که قرار است، نیمی از روز را از محیط خانه و یا فاصله از پدر و مادر، کنار بیایند. در چنین مواردی بچه‌ها برای رفتن به مدرسه بهانه‌جویی کرده و والدین خود را به دردسر می‌اندازند. حال این سوال پیش می‌آید چه راهی وجود دارد تا بچه‌های کلاس اولی با رفتن به مدرسه کنار بیایند و بتوانند خود را با این محیط جدید وفق دهند. برای اکثر والدین دارای فرزند کلاس اولی این مشکل وجود دارد که فرزندشان با گریه می‌گوید:«مادر من به مدرسه نمی‌روم». گریه فرزندان برای نرفتن به مدرسه گاها یک امر طبیعی است، چرا که کودک از اینکه می‌خواهد از والدین خود فاصله بگیرد، احساس نا امنی می‌کند چون از محیط مدرسه و رفتارهایی که قرار است، در طول کلاس با آنها روبه‌رو شود، بی‌خبر است.
ترس از مدرسه یا مدرسه هراسی موضوع عجیب یا پیش‌پا افتاده‌ای نیست. بسیاری از کودکان از رفتن به مهد‌کودک، پیش‌دبستانی یا مدرسه می‌ترسند. کودکان از سن ۱ تا ۲ سالگی «اضطراب جدایی» را تجربه می‌کنند. اگر کودکی در این سنین از والدینش جدا شود، به اضطراب و وابستگی دچار می‌شود. برخی کودکان حتی در محیط‌های خارج از خانه احساس راحتی و امنیت خود را از دست می‌دهند. این وضعیت طبیعی است و جای نگرانی ندارد. این مشکلات به‌مرورِزمان و با اقدامات آرامش‌بخش و پرورش احساس استقلال از بین می‌روند.
اضطراب جدایی در برخی کودکان عمیق‌تر و ماندگار‌تر است. در این صورت باید هوشیار‌تر بود؛ چون ممکن است مسائل جدی‌تری در میان باشد! اگر ترس از مدرسه تا مدتی طولانی ادامه پیدا کند، تأثیرات مخرب جسمی و روحی‌ای بر کودکان خواهد داشت. طفره‌رفتن، استنکاف و یا ترس از مدرسه به همین وضعیت اطلاق می‌شود. هراس از مدرسه یکی از نشانه‌ها و زیرمجموعه‌های اضطراب جدایی است. هراس از مدرسه به بی‌میلی شدید به رفتن به مدرسه گفته می‌شود. اضطراب شدید و عوارض جسمی مانند: سرگیجه، درد معده و تهوع و… کودک را در منزل نگه می‌دارد. والدین که نگران سلامتی کودک هستند، غالبا رغبتی ندارند که برای رفتن کودک به مدرسه از زور استفاده کنند.
از کودکان بخوانید
تنها ۵۰ درصد هراس از مدرسه، ترس به عملکرد تحصیلی یا برخی جنبه‌های محیط مدرسه مربوط می‌شود و در موارد مربوط به بی میلی کودک به جدا شدن از مادر و خانه است. تصور اصلی بر این است که مادر و کودک به گونه‌ای شدید به هم وابسته‌اند. وابستگی شدید کودک برایش این ترس را به وجود می‌آورد که امکان دارد برای خود یا مادرش اتفاقی روی دهد.
گاهی اوقات کودکان در سنین ۱۱ تا ۱۲ سالگی دچار نوعی حالت انزجار و تنفر از مدرسه می‌شوند که علت آن را باید در خود کودک جست‌وجو کرد. شاید علت آن این باشد که درس‌ها مشکل‌تر می‌شود و کودک خود را قادر به انجام تکالیف نمی‌داند.
کودکی که خود را بالاتر از آنچه هست تصور می‌کند اغلب دچار این احساس می‌شود، زیرا ناگهان قدرت و توانایی خود را در خطر می‌بیند و متوجه می‌شود، که آن طور که از خود توقع داشته نیست یا انتظار والدین از وضعیت درسی او به همان اندازه دوره ابتدایی است. اما او دیگر قادر نیست نمرات بیست دوره ابتدایی را کسب کند. به همین علت او نسبت به مدرسه حالت دلزدگی و افسردگی پیدا می‌کند که باعث امتناع او از رفتن به مدرسه می‌شود.
سوال هایی که در روز اول مدرسه در ذهن کودک ایجاد می شود
اگر معلمم خوب و مهربان نباشد چه؟
اگر فرزندتان درباره معلم خود نگران است این کاری است که می توانید انجام دهید: همیشه قبل از مدرسه مهد کودک برای جهت گیری کودک توصیه می شود. اگر کودکتان مهد کودک نرفته است سعی کنید از همان ابتدا فرزند خود را به معلم معرفی کنید. برای فرزند خود توضیح دهید که اگر از قوانین پیروی کند، معلم را خوشحال می کند و معلم از او متشکر خواهد بود. همچنین از بین افراد خانواده و دوستان کسانی را که معلم هستند را به او معرفی کنید تا درک کنند معلم نیز مثل همه است.
اگر کسی از من خوشش نیاید چی؟
اگر فرزندتان از بابت پیدا کردن دوست نگران است با این کار کمکش کنید: به او بگویید بچه های دیگر هم مانند او هستند و نگران این موضوع نباشد. با تعارف خوراکی بین خود و دیگر بچه ها با آنها ارتباط برقرار کند. اگر فرزندتان خیلی خجالتی و حساس است این موضوع را با معلمش درمیان بگذارید. معلم قادر است کاری کند فرزندتان با دیگر دانش آموزان ارتباط برقرار کند.
زنگ تفریح با کی باشم؟
اگر فرزندتان درباره مکان خود در مدرسه جدید نگران است به او یادآوری کنید ممکن است کسانی را که در مدرسه قبلی با آنها دوست بوده است در مدرسه جدید نیز ببیند. همیشه مکانی برای پیدا کردن دوست جدید هست مخصوصا در کلاس این کار بسیار راحت است. به او اطمینان دهید جای نگرانی نیست کافیست بخواهد تا چند دوست باحال پیدا کند.
اگر دلم برایت تنگ شد چکاری کنم؟
اگر فرزندتان از بابت دور شدن از شما نگران است اینگونه کمکش کنید: هنگام خداحافظی خونسرد باشید. اگر خیلی احساساتی شوید اضطراب فرزندتان بالا می رود. اجازه دهید فرزندتان با خود یکی از وسائل مورد علاقه اش را ببرد ( عروسک کوچک) و به او بگویید هر وقت آن وسیله را بغل کند می فهمد و به او فکر می کنید.
اگرکسی اذیتم کرد چی؟
اگر فرزندتان از اینکه مورد آزار دیگران قرار بگیرد نگران است: به او بیاموزید خود را فردی با اعتماد به نفس نشان دهد. به او بیاموزید چگونه صاف بایستد و مستقیم در چشم دیگران نگاه کند. همچنین به او یادآور شوید که خودتان و عوامل مدرسه در برابر هر گونه تهدیدی در کنارش هستید اما قبل از هر چیز به فرزند خود بیاموزید برای کسی مزاحمت ایجاد نکند به دیگران احترام بگذارد و جوانب مثبت هر فرد را ببیند.
اگر از نظر جسمی و تکامل با دیگر بچه ها فرق داشته باشم چی؟
اگر فرزند نوجوانتان از بابت مسائل مربوط به بلوغ نگران است: برای او توضیح دهید تکامل بدن در هر فرد متفاوت است و این مرحله سپری می شود. به او یادآوری کنید مهربان بودن و حس شوخ طبعی به اندازه وضعیت فیزیکی مهم است. استرس مدرسه طبیعی و قابل درک است. بسیاری از بچه ها بعد از استراحت طولانی تابستانی در مورد بازگشت به مدرسه کمی اضطراب دارند، برخی دیگر نیز شاید به خاطر اینکه بار اولشان است نگران هستند. مورد هرکدام که باشد والدین می توانند با استراتژی هایی ساده رفتن به مدرسه را برای فرزند خود آسان کنند.
اگر نتوانم تکالیف مدرسه را انجام بدهم چی؟
اگر فرزندتان از بابت تکالیف دبیرستان نگران است، درباره درس خواندن او را هیجان زده کنید. با او به خرید وسائل مورد نیاز برای مدرسه بروید و محلی مناسب برای درس خواندن برایش آماده کنید. برنامه درسی او را چک کنید. شاید نیاز باشد از قبل بعضی کتاب ها را کمی مطالعه کند.
راهکارهای کمک کننده برای کاهش استرس
1. از خانه، تمرین جدایی را شروع کنید
شما می‌توانید قبل از رفتن بچه‌ها به مدرسه، تمرینات جدایی را آغاز کنید. برای این کار می‌توانید فرزندتان را برای چند ساعت از روز به پدربزرگ و یا مادر بزرگ خود بسپارید و به مرور زمان این زمان را اضافه کنید. این کار باعث می‌شود تا وابستگی زیاد فرزند به شما کمتر شود. والدین باید از قبل به فکر این مشکل باشند و برای رفع آن چنین اقداماتی را انجام دهند.
2. فرزند خود را بهتر بشناسید
اگر فرزند شما وابستگی زیادی به شما ندارد، دیگر جای نگرانی نیست. به گفته الیزابت پانتلی نویسنده راه حل‌هایی برای گریه نکردن کودکان که می‌گوید:«زمانی مشکلی برای کودکان پیش دبستانی و آنهایی که برای اولین بار به مدرسه می‌روند، پیش نمی‌آید که استرس نداشته باشند. شما می‌توانید درباره مدرسه رفتن با فرزند خود صحبت کنید تا ذهنشان با محیطی که قرار است در آن بروند آشنا شود. بسیاری از اضطراب‌ها و استرس‌ها ناشی از ناشناخته بودن محیطی است که در آن قرار می‌گیریم. بچه‌ها باید بدانند که به چه مکانی قرار است، بروند. در توضیح چنین مواردی تعادل در گفتار داشته باشید و بیش از حد درباره مدرسه صحبت نکنید. چرا که ممکن است بچه‌ها در مقابل آن موضع بگیرند».
3. نقش بازی کنید
برای اینکه کودکتان بفهمد با چه چیزی در مدرسه رو به رو خواهد شد، رفتارایی که نشان می‌دهد، برای به مدرسه رفتن چه کارهایی باید انجام دهند را به نمایش بگذارید. سعی کنید تمام حرکاتی را که قرار است، فرزندتان برای رفتن به مدرسه باید انجام دهد، رویش پیاده کنید. به طور مثال؛ بیدار شدن به موقع از خواب، پوشیدن لباس، خوردن صبحانه و دیگر کارهایی که هر دانش آموزی قبل از رفتن به مدرسه باید انجام دهد را پیاده کنید و در نهایت می‌توانید بگویید این موارد کارهایی است که باید قبل از رفتن به مدرسه انجام دهد. Lori Lite موسس مادران و کودکان بدون استرس می‌گوید؛«فقط با کمی خلاقیت و برنامه‌ریزی می‌توانید تمامی اضطراب و استرس‌های کودک خود را از بین ببرید و او را برای مدرسه رفتن آماده کنید».
4. با فرزند خود گفتگو کنید
گاهی کودکان احساسات خود را بدون درخواست شما بیان نمی‌کنند. به‌جای سؤالات بله/خیر از سؤالاتی با پایان باز استفاده کنید تا کودک بتواند جای خالی را کامل کند. مثلا بپرسید: «وقتی در مدرسه هستی، چه چیزی بیشتر از همه آزارت می‌دهد؟»
5. به فرزندتان تسلی خاطر بدهید
همواره به فرزندتان یادآوری کنید که همه‌چیز درست می‌شود. رفتار شما نیز باید همین گفتار را تأیید کند. به همین دلیل، نگرانی خود را بروز ندهید.
6. روابط فرزند خود با دوستانش را تحکیم کنید
به فرزند خود کمک کنید روابط دوستانه‌اش را گسترش دهد. می‌توانید دوستانش را به منزل دعوت کنید یا او را در یک باشگاه ورزشی یا فعالیت جمعی دیگر ثبت‌نام کنید.
7. آهسته و پیوسته اقدام کنید
اگر ترس کودک از مدرسه شدید است، ابتدا فقط چند ساعت او را به مدرسه ببرید؛ به‌مرور، زمان حضور او را افزایش دهید تا نهایتا یک روز کامل را در مدرسه سپری کند.
8. با هم برای خرید لوازم مدرسه به فروشگاه بروید
همانطور که می‌دانید امروزه اکثر معلمان چند هفته مانده به شروع کلاس‌ها از والدین می‌خواهند که لوازم مورد نظر آموزشی را برای فرزندان خود تهیه کنند. اگر حتی چنین مواردی را نیز در اختیار نداشته باشید، باز هم می‌دانید که؛ کیف یا کوله پشتی، مداد رنگی، دفتر نقاشی از لوازم واجب برای دانش آموزان است. با علم به این موضوع به همراه فزند خود برای گرفتن وسایل مورد نظر به فروشگاه بروید. این خرید هم برای شما و هم فرزندتان، می‌تواند سرگرم کننده باشد. اجازه دهید فرزند شما آنچه را از وسایل آموزشی دوست دارد با اختیار و البته راهنمایی شما تهیه کند. این کار می‌تواند تصویر حس خوبی از رفتن به مدرسه برای فرزندتان ایجاد کند.
9. برنامه خواب فرزندتان را تنظیم کنید
بسیاری از کودکان با توجه به روزهای گرم و طولانی فصل تابستان، بعد از ظهرها به خواب می‌روند. شما قبل از شروع مدارس باید خواب فرزند خود را برای زمان مدارس تنظیم کنید. می‌توانید به تدریج میزان خواب آنها را کم کنید به طور مثال روزی ۱۵ الی ۳۰ دقیقه خوابشان را کاهش دهید. به این ترتیب هنگامی که به شروع فصل تحصیلات می‌رسید، ساعت خواب درونی کودکتان تنظیم می‌شود.
10. خواندن مرتب کتاب داستان برای کودک
شانون چو (Shannon Choe) بنیان گذار Premier Baby Concierge می‌گوید:«شخصیت‌های خیالی راهی برای ایجاد موقعیت‌های دشوار هستند، زیرا همیشه یک پایان شاد دارند». وی در ادامه می‌گوید:«چنین داستان‌هایی می‌توانند به کودکتان اعتماد به نفس دهند. سعی کنید به دنبال کتاب‌هایی باشید که آخر داستان به خوشی تمام شود. این کتاب‌ها روحیه کودکتان را بالا خواهد برد».
11. دیدن کلاس درس بیش از شروع شدن کلاس ها
اگر شما به مدرسه‌ای که قرار است فرزندتان در آنجا درس بخواند، دسترسی داشته باشید. می‌توانید با هماهنگی مسئول مربوطه فرزند خود را با کلاس‌هایی که قرار است در آنها درس بخواند آشنا کنید. این کار یک پیش زمینه‌ای برای کودکان ایجاد می‌کند که پیش از شروع مدارس با محیط کلاس‌ها و فضای آموزشی بیشتر آشنا شوند.
12. آماده کردن وسایل بیش از خواب
به فرزند خود آموزش دهید تا شب‌ها قبل از اینکه به خواب برود وسایل مدرسه خود را مثل: لباس، کوله پشتی، لوازم مدرسه، مواد غذایی را آماده کند. اینگونه تمرین‌ها، آنها را برای رفتن به مدرسه آماده می‌کند. چرا که صبح وقتی از خواب بیدار می‌شوند، ممکن است به خاطر خواب‌آلودگی برخی از وسایل خود را فراموش کنند. در ضمن این کار به آنها اجازه می‌دهد تا صبح کمی بیشتر بخوابند.
13. روز اول مدرسه به موقع حاضر شوید
سعی کنید روز اول مدرسه فرزندتان ساعت زنگدار خود را نیم ساعت قبل از رسیدن سرویس کودک کوک کنید. وقتی فرزندتان به موقع بیدار شود و با آرامش صبحانه خود را میل کند، تمرکزش برای رفتن به مدرسه بیشتر می‌شود. تشویق بچه‌ها برای به موقع رسیدن به مدرسه نیز می‌تواند راه موثری برای بیدار کردن اول صبح آنها باشد.
14. گذاشتن اسباب بازی مورد علاقه فرزندتان در کیف مدرسه‌اش
اگر فرزندتان در خانه به یک چیز کوچک مثل عروسک علاقه بسیاری دارد، آن را درون کوله پشتی‌اش قرار دهید تا در طول ساعاتی که در مدرسه به سر می‌برد، وقتی احساس دل تنگی کرد با نگاه کردن به وسیله و یا عروسکی که عاشقش است، کمی آرام شود. Thomas Seman متخصص اطفال در بوستون امریکا می‌گوید:«یک وسیله آشنا می‌تواند حافظه کودک را حتی از طریق بوییدن نیز تحریک کند. در کل اجسامی که خاطره مادر را برای فرزندان تداعی کنند، می‌توانند اضطراب را از کودکان دور کنند».
15. ایجاد یک نوع خدا حافظی ویژه قبل از رفتن بچه‌ها به مدارس
قبل از این که فرزندتان راهی مدرسه شود، سعی کنید با یک خداحافظی گرم و متفاوت روحیه بچه را برای رفتن مدرسه بالا ببرید. این کار خاطرات خوشی از شما در ذهن فرزندتان ایجاد می‌کند.
16. مدت خداحافظی را حتما کوتاه کنید
یکی از بزرگترین اشتباهات والدین این است که زمان خداحافظی با فرزندشان را بیش از اندازه کش می‌دهند. حتی اگر فرزندتان پیش از رفتن به مدرسه گریه کرد، سعی نکنید با بغل گرفتن‌های متناوب وی را از رفتن به مدرسه منصرف کنید. دیگر زمان آن رسیده است که به معلمان کودک خود اعتماد کنید.
17. قبل از پایان کلاس ها منتظرش باشید
به هیچ وجه برای آوردن فرزندتان از مدرسه دیر نکنید. پس از اینکه فرزندتان را پس از پایان کلاس مشاهده کردید، به او بگویید:«تو افتخار منی و تو چقدر بزرگ شده ای» با چنین کلماتی حس بزرگ شدن را به فرزندان خود القاء کنید.
کودکانِ خوب
18. به او یادآوری کنید که تنها کسی نیست که ممکن است اضطراب داشته باشد
به فرزند خود بگویید دیگر دانش آموزان نیز به همان اندازه که او نگران است برای روز اول مدرسه اضطراب دارند. به او قوت قلب بدهید که معلمشان می داند آنها استرس دارند و مطمئنا زمانی را به آرام کردن دانش آموزان و عادت دادنشان به کلاس اختصاص می دهد.
19. بدگویی نکنید
حتی اگر با معلم‌ها یا نوع تکالیفی که به کودک داده می‌شود مخالف هستید، هرگز جلوی فرزندتان، درباره‌ی آنها بدگویی نکنید؛ چرا که این کار، در او ترس ایجاد می‌کند. لایت می‌گوید: «کودک همین حالا هم استرس دارد، پس شما باید آب روی آتش باشید نه اینکه در آتش بدمید.» همیشه مثبت باشید و به جای بدگویی، جلسه‌ای با معلم ترتیب دهید.
20. با متخصص مشورت کنید
اگر مسائل خانوادگی شما مشکل فرزندتان را تشدید می‌کند، حتما با متخصص سلامت روان مشورت کنید. اگر ترس از مدرسه با مداخلات شما نیز بهبود نیافت باز هم با متخصص مشورت کنید. در صورت امکان، همهٔ اعضای خانواده را در جلسات مشاوره مشارکت دهید؛ چون روابط خانوادگی هم بر ترس از مدرسه مؤثر است و هم از آن تأثیر می‌پذیرد.
چند نکته در رابطه با اضطراب و استرس کودکان در مدرسه
- نداشتن ارتباط موثر با گروه همسالان، می تواند باعث احساس انزجار و اضطراب کودک از مدرسه شود. اضطراب از تنها ماندن در مدرسه، می تواند ناشی از کم حرفی، کم رویی و یا بدرفتاری خود کودک باشد. برای رفع این مشکل والدین می توانند به یاری معلم زمینه ایجاد ارتباط کودک را با همکلاسی هایش فراهم کنند و در زمانی که این مشکل کودک عمیق تر باشد، بهتر است والدین با کودک خود به کلینیک های مشاوران کودک مراجعه کرده و از راهکار بازی درمانی و راهکارهایی از این قبیل بهره مند شوند.
- سرزنش کردن و تحقیر کودک در خانه و مدرسه، یکی از عوامل اساسی در ایجاد استرس و اضطراب کودک می باشد،کودکی که مورد تحقیر قرار بگیرد، دچار ضعف اعتماد به نفس می شود و احساس می کند که قادر به انجام هیچ کار مفیدی نیست و برای همین زمانی که به چنین کودکی کاری در مدرسه محول شود دچار اضطراب شدید می شود.
- گاهی حمایت عاطفی افراطی سبب می شود که کودکان تنها والدین خود را پایگاه امن بدانند و در بیرون از محیط خانه و مدرسه دچار اضطراب شوند، این دسته کودکان محیط بیرون از خانه را خطرناک می دانند و نمی توانند در بیرون از خانه با کسی ارتباط برقرار کنند. بهتر است والدین قبل از شروع سن مدرسه، سعی کنند تا زمینه ارتباط کودک را با هم سن و سالان خود فراهم کنند.
- زیاده خواهی و کمال گرایی والدین، یکی از عوامل ایجاد اضطراب مدرسه در کودکان است، این ویژگی والدین بار روانی بسیاری را به ذهن کودک تحمیل می کند. کودک دچار اضطراب از مدرسه می شود و ذهن او مدام درگیر نمره و نگرش معلمان می باشد. در این رابطه بهتر است والدین به جای سخت گیری و تذکرهای مداوم، سطح انتظارات خود را متناسب با توانایی فرزندشان در نظر گیرند.
- بیان احساسات، به کودک کمک می کند که اضطراب خود را تخلیه نماید. در این رابطه به محض آمدن کودک از مدرسه و مضطرب بودن، والدین نباید پی در پی از او بخواهند که چی اتفاقی افتاده، بلکه سرفرصت که حالت روانی کودک متعادل شد از ورای صحبت های روزانه در صورت تمایل کودک ، موضوع را جویا شوند و در صورت عدم تمایل کودک علت را از مدرسه و گروه همسالان جویا شوند.
- گاه والدین از اهرم شکایت کردن از کودک در مدرسه استفاده می کنند. به عنوان مثال به کودک می گویند حالا که شیطنت کردی فردا به مدرسه ات می آیم و به معلمت گزارش می دهم. متاسفانه برخی والدین در عمل نیز این کار نادرست را انجام می دهند. این کار سبب می شود که کودک محیط مدرسه را محیط رنج و تحقیر خودش بداند و وقتی در این محیط قرار می گیرد ناخودآگاه دچار اضطراب می شود.
- یکی از راهکارهای غلط برای مواجهه با استرس و اضطراب کودکان در مدرسه، این است که والدین به توصیه معلمان کودکی که از مدرسه می ترسد، در مدرسه رها می کنند تا بعد از مدتی ساکت شود و با کودکان دیگر تعامل برقرار کند، این راهکار صحیحی نیست. امکان دارد که کودک ساکت شود اما او هنوز اضطراب دارد و این اضطراب او درونی می شود.
- برخی والدین برای پیشگیری کودک خود از تنبلی و افت تحصیلی، وظایف خود را مشروط به گرفتن نمره بالا می کنند. به عنوان مثال به کودک خود می گویند که اگر نمره پایین گرفتی از مسافرت و گردش خبری نیست. این کار اضطراب و گاهی لجبازی کودک را به دنبال دارد. بهتر است والدین به جای این کار به دنبال شناسایی علل افت تحصیلی کودک باشند و آنها را رفع کنند.
- آینده نگری والدین نیز گاهی اوقات می تواند سبب اضطراب مدرسه در کودک شود، برخی والدین به کودکان خود گوشزد می کنند که اگر می خواهی دکتر شوی یا یک مهندس موفق، باید درس ریاضی ات را به خوبی بخوانی و نمرات عالی از این درس بگیری. این کار سبب می شود که کودک کم کم در درس ریاضی دچار اضطراب شود و کم کم این اضطراب تا حدی پیش برود که کودک از درس و مدرسه منزجر شود و در مقابل آن ها مضطرب گردد.
- برخی والدین برای پیشگیری کودک خود از دعوا و بدرفتاری در مدرسه، تجربه های منفی دیگران از این موقعیت ها را با بزرگ نمایی برای کودک خود تعریف می کنند. این کار باعث می شود که کودک بر روی تعامل خود در مدرسه حساس شود و مدام تصور کند که ممکن است کار اشتباهی انجام دهد. زمانی که کودک از برقراری ارتباط با همسالان خود بترسد و این ترس در وجودش بماند، اضطراب از مدرسه نیز در او شکل می گیرد.
- گاهی کودکانی که تازه به مدرسه می روند یا بنا به دلایلی سال تحصیلی خود را در مدرسه جدیدی آغاز می کنند، دچار اضطراب و ترس می شوند، در این رابطه والدین می توانند هنگام ثبت نام کودک یا پیش از آن، ساعاتی را در مدرسه بگذارنند، کودک را به کلاس ها و حیاط برده و نقاط مثبت مدرسه و خاطرات خوب خود از مدرسه را بیان کنند.
- گاهی والدین ،خود زمینه ساز ایجاد اضطراب در فرزندان خود هستند، این دسته والدین هنگام مواجهه با مسائل عادی زندگی به شدت مضطرب می شوند و از خود عکس العمل نشان می دهند. اضطراب در وجود کودکانی که والدین مضطرب دارند درونی می شود و در تمامی مکان ها از جمله مدرسه احساس خطر می کنند. بهتر است این دسته والدین برای حفظ خونسردی خود تلاش کنند و به دور از چشم فرزندان خود به دنبال حل و فصل مسائل باشند.
- در مدرسه با همکلاسی هایی تعامل دارد که از نعمت والدین خوب بهره مند هستند، کم کم احساس عدم امنیت می کند واین احساس عدم امنیت کودک در مدرسه، زمینه ساز ایجاد اضطراب می شود. بهتر است که این کودکان مورد توجه بسیاری قرار گیرند و اگر فرزند طلاق هستند والد سرپرست نباید با بدگویی از طرف مقابل ، اضطراب کودک را افزایش دهند.
- گاهی کودکان از نعمت پدر و مادر بهره مند هستند، اما سبک فرزند پروری والدین آن ها بسیار خشک و مقتدرانه است، چنین والدینی مهر و محبت کافی به فرزند خود ندارند و در بروز احساسات سرد هستند، فرزندان این والدین حس تنهایی و بی پناهی می کنند و این حس آن ها را به اضطراب یا دلبستگی های کاذب به افراد نامناسب می رساند.
- برخی والدین به لحاظ شخصیتی ثبات ندارند و کودک خود را گاهی بخاطر اشتباهات کوچک مورد تنبیه قرار می دهند،اما در مقابل اشتباهات بزرگ واکنش چندانی نشان نمی دهند، چنین والدینی در تشویق نیز به این شکل عمل می کنند. کودکان آنها نمی دانند که چه زمانی تنبیه شدید در انتظارشان است. آن ها این نگرش را در مورد مدرسه و معلمان خود نیز پیدا می کنند و در هنگام انجام دادن کار در مدرسه در حال اضطراب از تنبیه به سر می برند.
- گاهی معلمان و گروه همسالان، زمینه ساز اضطراب کودک می باشند، معلمانی که کودکان را مورد تحقیر و تنبیه قرار می دهند یا تبعیض قائل می شوند. زمینه ساز عدم امنیت و اضطراب در کودک می باشند. هم چنین گروه همسالان با عدم پذیرش و تمسخر کودک، می توانند ایجاد اضطراب کنند. در این رابطه بهتر است والدین کودک با هشیاری و به شکل مسالمت آمیز مشکل را ریشه یابی کنند و به تدریج آن را حل نمایند.
- درنظر گرفتن برنامه زمان بندی و تاکید بیش از اندازه بر روی تکالیف، می تواند زمینه ساز اضطراب مدرسه باشد. والدینی که پرمشغله هستند اغلب برای مشغول نگه داشتن فرزندان خود، برای آنها برنامه زمان بندی درنظر می گیرند و کودک را موظف می دانند که مانند یک ربات، مجری برنامه آن ها باشد. چنین کودکی مرتب به کارهای خود در مدرسه و خانه فکر می کند و تصور این که از برخی کارهایش در خانه و مدرسه جا بماند، اضطراب در او ایجاد می کند.
- یکی از عواملی که سبب اضطراب کودک از مدرسه می شود، قضاوت و بدگویی والدین از معلمان و همکلاسی های او می باشد. زمانی که والدین ریشه ضعف کودک خود را در معلم و همکلاسی های او بدانند، کودک به این تصور می رسد که مدرسه یک محیط ناامن است و دچار اضطراب از مدرسه می شود. علاوه بر این چنین کودکی به منفی گرایی نیز می رسد و با ذهنیت بد و برداشت نامناسب با معلمان و همکلاسی های خود برخورد می کند.
- استفاده افراطی از گوشی و سایر وسایل فناورانه ، می تواند سبب استرس کودکان در مدرسه شود. کودکی که در محیط خانه به جای تعامل با والدین و انجام کارهای شخصی، به طور مداوم سرگرم بازی های رایانه ای باشد، در مدرسه نیز گیرایی لازم را ندارد. مضطرب است و در انجام تکالیف بسیار عجولانه و بی دقت عمل می کند. انجام تکالیف ناقص، اعتراض معلمان را به دنبال دارد و این اعتراض، اضطراب کودک را تشدید می کند.
- گاهی ترس و اضطراب کودک از مدرسه، ناشی از کم رویی و خجالت کشیدن کودک از صحبت کردن در جمع می باشد، چنین کودکی از معاشرت با معلم و همکلاسی های خود هراس دارد و زمانی که در این موقعیت قرار بگیرد دچار اضطراب می شود. در این رابطه والدین می توانند این مشکل را با معلم در میان بگذارند و معلم می تواند با دادن مسئولیت به کودک، نظرخواهی و تشویق نظرات او، نقش موثری در کاهش اضطراب کودک داشته باشد.
- برخی کودکان تصور نادرستی از توانایی های خود دارند، به ویژه کودکانی که در خانه تحقیر شده و برچسب های ناکارآمدی به آنها زده شده است. این دسته کودکان دچار ضعف اعتماد به نفس هستند و احساس ناتوانی می کنند، چنین کودکانی زمانی که در محیط مدرسه قرار می گیرند، به طور مداوم در حالت اضطراب درس پرسیدن به سر می برند، والدین و معلمان می توانند با یادآوری و برجسته کردن توانایی های آن ها، در رفع این اضطراب بکوشند.
- گاهی اضطراب کودکان در مدرسه ناشی، از نقص و معلولیت جسمانی آن ها می باشد. کودکانی که چنین شرایطی را دارند، به طور مداوم در ذهن، خود را با همکلاسی های شان مقایسه می کنند و این مقایسه احساس حقارت و اضطراب را برای آن ها به دنبال دارد. کودکان معلول مدام اضطراب این را دارند که بخاطر نقص شان طرد شوند یا عمل اشتباهی انجام دهند. بهتر است معلمان به آنان توجه بیشتری داشته باشند و گروه همسالان را توجیه کرده تا با آن ها به شکل مناسب برخورد کنند.
- گاهی اضطراب از مدرسه به تیپ شخصیتی کودک بر می گردد، کودکان درون گرا و منزوی از گوشه گیری و انزوا لذت می برند. این دسته از کودکان زمانی که در محیط شلوغ مانند مدرسه قرار می گیرند، دچار اضطراب و بهم ریختگی ذهن می شوند. والدین چنین کودکانی می توانند قبل از شروع مدرسه، کودکان خود را در جمع های خانوادگی و دوستانه برده و آن ها را ترغیب به صحبت و مشارکت کنند.
- گاهی کودک از انجام تکالیف در مدرسه هراس دارد و تصور می کند که تکالیف بیش از حد دشوار هستند و او نمی تواند آن ها را انجام دهد. در این رابطه والدین می توانند کارهای گذشته کودک را تحسین کرده و در او قوت قلب برای انجام کارهای جدید ایجاد کنند. علاوه بر این والدین باید این آگاهی را به کودک خود بدهند که شکست در تکالیف مدرسه یک امر طبیعی است.
- در اغلب موارد اضطراب کودکان از مدرسه، از شکست های گذشته آنها ناشی می شود. به عنوان مثال کودکی که در امتحان ریاضی نمره پایینی گرفته باشد، برای امتحان ریاضی بعدی با وجود داشتن آمادگی، اضطراب زیادی دارد و گاه این اضطراب به قدری گسترده می شود که کودک نسبت به دروس دیگر و مدرسه دچار اضطراب می شود. بهتر است زمانی که کودک نمره کمی گرفت. والدین با انعطاف و آرامش بیشتری کودک را پذیرا باشند و او را برای موفقیت های بعدی امیدوار سازند.
- برخی کودکان در ابتدای روابط خود، بسیار دشوار عمل می کنند و در طی گذران زمان می توانند افراد و مکان های جدید را پذیرا باشند. زمانی که این کودکان در فضای عمومی از جمله مدرسه حاضر می شوند، در ابتدا نمی توانند به خوبی ارتباط برقرار کنند. در این زمینه والدین و معلمان نباید کودک را مورد فشار قرار بدهند تا او ارتباط موثری برقرار کند، چنین عملی نه تنها به اصلاح تعامل کودک کمک نمی کند، بلکه اضطراب او را از افراد و مکان های جدید بیشتر می کند.
- گاهی اوقات والدین با تاکید افراطی بر خوب بودن یک مساله، آن مساله را تبدیل به یک موقعیت اضطراب آور می کنند. به عنوان مثال ممکن است کودکی نسبت به مدرسه هیچ حسی نداشته باشد، اما والدین از سر ناآگاهی مدام در گوش کودک این زمزمه را داشته باشند که مدرسه خیلی خوب است، تو آنجا چیزهای جدیدی یاد می گیری. تو می توانی از همه بهتر باشی. این عبارت ها و عبارت هایی از این دست زمینه ساز اضطراب در کودک می شود.
- گاهی نمره محوری و روحیه رقابت طلبی کودک، سبب ایجاد اضطراب از مدرسه می شود. کودک در طی سال تحصیلی به طور مداوم خود را در موقعیت فشار قرار می دهد و رفته رفته این فشار، به اضطراب از مدرسه تبدیل می شود. در این رابطه والدین و معلمان، باید بر عمل یادگیری تاکید بسیاری داشته باشند و یادگیری را بر نمره و ممتاز بودن برتری دهند.
- یکی از عوامل ایجاد اضطراب از مدرسه، به ویژه در کودکانی که در بدو ورود به مدرسه هستند، تضاد والدین با کودکان است. برخی از والدین بسیار عقلانی عمل می کنند و بر این اساس به صحبت و پیشنهاد کودک اهمیتی نداده و خلاف آن عمل می کنند. این امر باعث می شود که کودک احساس انزجار از والدین پیدا کند و در روابط خود با آن ها دچار پرخاشگری و اضطراب شود، چنین کودکی در مدرسه نیز دچار خشونت و اضطراب می شود. پدر و مادر برای پیشگیری از این امر، می توانند در صورت امکان پیشنهادهای غیر منطقی کودک را نیز اعمال کنند تا احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس در کودک شکل بگیرد.
- نگرش منفی کودکان نسبت به مدرسه، یکی از عوامل زمینه ساز اضطراب کودکان از مدرسه است. در این رابطه والدین می توانند بعد از مدرسه، کودک خود را به پارک ببرند یا برای او هدیه بخرند، بهتر است این نوع پاداش دادن در ماه مهر بیشتر باشد و رفته رفته از آن کاسته شود. پاداش دادن ، باعث می شود که کودک نگرش خوشایندی نسبت به مدرسه پیدا کند و این نگرش خوشایند، نقش موثری در کاهش اضطراب کودک از مدرسه دارد.
نظرات کاربران